ROMATİZMAL HASTALIKLAR
Romatizmal hastalıklar; kemik, kas ve eklemde meydana gelen ağrı ve yanma gibi durumlardır. Sık rastlanan romatizmal hastalıklardan biri olan artrit; eklemde görülen ağrı, şişlik, kızarıklık ve eklemde fonksiyon kaybı ile sonuçlanır.
Romatizmal hastalıkların nedeni tam olarak bilinmez. Genetik, bağışıklık sistemi ve çevresel faktörler başlıca sorumlu tutulan etkenlerdir.
Romatizmal hastalık belirtileri nelerdir?
Eklemlerde ağrı, şişlik, deformite: Bazen tek bir eklem, bazen birden fazla eklem tutulabilir.
Eklemlerde sinovit (eklem aralığında iltihaplanma ve sıvı birikimi): Eklem sıvısında kristaller birikir. Bu durum çok şiddetli ağrıya yol açar. Romatizmal hastalıkların genel belirtileri ise şöyledir:
Kas ağrısı
Kas güçsüzlüğü
Sırt ve bel ağrısı
Ciltte döküntüler
Tırnak değişiklikleri
Deride sertlik
Göz yaşı azalması
Tükürük azalması
Gözlerde kızarıklık, görmede azalma
Uzun süre devam eden ateş
Parmaklarda solukluk
Nefes darlığı, öksürük, kanlı balgam
Sindirim sistemi şikayetleri
Böbrek fonksiyonlarında bozulma
Sinir sistemi bozuklukları (felç)
Damarlarda pıhtı oluşumu
Cilt altında bezeler
Güneşe karşı aşırı duyarlılık
Oturup kalkmada, merdiven çıkmada zorluk
Romatoid artrit
Erişkinlerde sık görülen romatoid artrit; kronik, sistemik ve otoimmün bir hastalıktır. Birçok doku ve sistemi etkiliyebilir.Hastalarda başlangıçta halsizlik, ateş ve eklemlerde ağrı vardır. Bu belirtileri eklem ağrısı, sabah tutukluğu ve küçük eklemlerde simetrik şişlikler takip eder. Şişlikler en sık el bileği ve ellerde görülür. Diğer tutulan eklemler dirsekler, dizler, ayaklar ve boyun omurlarıdır. Çene ekleminde şişlik ve ağrı olabilir, dolayısıyla hastalarda çiğneme bozulabilir. Romatoid artritte deri altında nodüller de görülebilir. Romatoid artrit, ilerleyen süreçte kalp zarlarında iltihaplanmaya yol açabilir. Akciğer zarları arasında sıvı birikimi olabilir. Romatoid artritli hastalarda göz kuruluğu görülebilir. Radyolojinin tanıda önemi büyüktür.
Romatoid artritin çocuklarda görülen şekli jüvenil romatoid artrit veya still hastalığı olarak adlandırılır. Yetişkinlerdekine benzer belirtiler gösteren ve gelişmeyi olumsuz etkileyen hastalık, 16 yaş öncesinde görülür.
Romatoid artritte tedavinin amacı; ağrıyı dindirmek, eklem harabiyetini ve diğer komplikasyonları önlemek ve hastaların günlük aktivitelerini sürdürmesini sağlamak şeklinde özetlenebilir. Hasta eğitimi ve düzenli kontroller gereklidir.
Osteoartrit ( eklem romatizması- kireçlenme)
Osteoartrit, başta kıkırdak olmak üzere eklemi oluşturan bütün yapıları etkileyen ilerleyici, inflamatuvar olmayan bir eklem hastalığıdır. Eklemlerde ağrı, hassasiyet, hareket kısıtlılığı ve sıvı birikimi görülür. Osteoartrit tek bir eklemde, küçük eklemlerde veya pek çok eklemde aynı anda görülebilir. Kalça, diz, el ve omurga başlıca tutulum alanlarıdır.
Osteoartritte risk faktörleri:
65 yaş üzerinde görülme sıklığı çok artar
Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür
Kilo alımı
Zorlayıcı spor faaliyetleri
Eklemlerde daha önce meydana gelmiş hasarlar ve bozukluklar
Fiziksel egzersiz azlığı
Genetik faktörler
Osteoartrit başlangıçta yavaş ve sinsi seyirlidir. Çoğu kez patolojik ve radyolojik osteoartrit özellikleri gösteren birçok eklemde hiçbir klinik yakınma olmayabilir. Bu yüzden hasta, hastalığın ne zaman başladığını belirleyemez. Hastalık bulgu vermeye başladığında gözlenen yakınmalar ağrı, tutukluk, hareket kısıtlılığı, eklem genişlemesi, deformite, eklemin çıkması ve hareket kısıtlılığıdır. Osteoartrit ağrısı, tipik olarak hareketle artan, dinlenmekle azalan bir ağrıdır. Osteoartritli olguların çoğunda eklemlerde sertlik hissi tanımlanır. Hastalar hareket başlangıcında çektikleri zorluğu veya ağrıyı bu şekilde tanımlayabilir. Osteoartritteki eklem sertliğinin en tipik özelliği hareketsizlik sonrası ortaya çıkan tutukluk hissidir. Etkilenen eklemlerde sıklıkla hareket kısıtlılığı gelişir. Eklem sınırlarında kemiksi şişlikler ve ağrılı şişlikler oluşabilir.
Ankilozan spondilit
Ankilozan spondilit genellikle erken evrede kalça ekleminde başlayan, ilerleyen dönemde omurgayı tutan; sebebi bilinmeyen ilerleyici ve kronik bir hastalıktır. Belde özellikle sabaha karşı ve istirahat ile artan; sıcak, egzersiz ve ağrı kesici ilaçlar ile azalan künt, kronik ağrılar ve hareket kısıtlanmaları en sık görülen semptomlardır. Hastalarda sabah tutukluğu mevcuttur. Düşük dereceli ateş, yorgunluk, halsizlik ve kilo kaybı gibi sistemik bulgular görülebilir. Gözde üveit görülebilir.
Sistemik Lupus Eritmatozus (SLE)
Sistemik lupus eritmatozus genetik yatkınlığı olan bireylerde çevresel ve hormonal sebeplerle ortaya çıkan pek çok sistemi tutan bir otoimmün hastalıktır. Alevlenmeler ve yatışma dönemleri ile seyreder. SLE'de ateş, kilo kaybı ve güçsüzlük gibi genel belirtiler görülür. Hastalarda burun ve yanaklar üzerinde görülen ve güneşe maruziyet sonucu gelişen kelebek tarzı döküntü hastalığa özgüdür. Ayrıca ağız içinde ülserler ve ciltte değişik döküntüler de görülebilir. SLE'de el, el bileği ve dizlerde artrit de görülebilir. Kalbi, akciğerleri, sindirim sistemini ve gözü tutabilen hastalık, çoğunlukla 20 yaşından önce ortaya çıkar. Kadınlarda daha sık rastlanan SLE'ye depresyon ve psikoz da eşlik edebilir.
Yumuşak doku romatizması (Fibromiyalji)
Fibromiyalji, kronik ağrı ve yorgunluk sendromu olarak bilinir. Hastalar sabahları çok yorgun kalkarlar. Yaşam kalitesini bozan bir hastalıktır. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. Stres hastalığı şiddetlendirir. Nefes almada zorlanma ve kulak çınlaması görülebilir. Fibromiyalji mükemmeliyetçi ve hassas kişilerde daha sık görülür. Bu hastalarda depresyon, hafıza problemleri, konsantrasyon bozukluğu da sık görülür. Hastalar sıklıkla kabızlık ve gaz sorunu yaşarlar. Hastalığın oluşumunda genetik faktörlerin etkisi vardır. Çocukluk çağında duygusal travma geçirenlerde ileri yaşlarda fibromiyalji daha sık görülür. Fibromiyalji tedavisinde ilaçların yanında, fizik tedavi, masaj, davranış tedavisi ve bölgesel enjeksiyonlar gibi tedaviler uygulanır.